Eerder deze week mocht ik op de NHTV in Breda jureren bij presentaties van studenten Media & Entertainment Management. Hun opdracht was om een campagne te ontwikkelen ter promotie van de European Women’s Lobby. En gisteren stuitte ik ook nog op een onderzoek van McKinsey over vrouwen in het bedrijfsleven. Hierbij stond een afbeelding met de tekst ‘WOMEN – Like men, only cheaper.’ Dit zette me aan het denken..
Emancipatie van vrouwen is in Nederland al onderwerp van discussie sinds Aletta Jacobs in de 1870s haar voet over de drempel van de Rijksuniversiteit Groningen zette. Ze werd de belangrijkste voorvechter van de Eerste feministische golf. Ze realiseerde hiermee kiesrecht, toelating tot (universitair) onderwijs en betaald werk . Inmiddels zijn we al toe de feministische golf nummer 3 en ook al zijn vrouwen inmiddels juridisch geheel gelijkwaardig aan mannen, de praktijk blijft anders.
Wist je bijvoorbeeld dat vrouwen nog steeds substantieel minder betaald krijgen voor hetzelfde werk, 2,5x meer moeten publiceren om naam op te bouwen als ze willen promoveren en ze 50% meer kans maken aangenomen te worden als ze anoniem zouden solliciteren? Een ander bizar (!) feitje; uit onderzoek blijkt dat wanneer Britse vrouwen in het huwelijk treden of gaan samenwonen, hun huishoudelijk werk met 50% toeneemt, terwijl het van hun mannelijke wederhelft afneemt met 29%.
Queen Bey
Ongelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen is kennelijk aan de orde van de dag en dus is het ook niet zo gek dat Beyoncé een groot gedeelte van haar repertoire aan dit thema wijdt. In de Destiny’s Child-tijd scoorde ze al hits met Independent Women Part I en Part III. Maar ook solo maakte ze een statement met de wereldhit If I Were A Boy:
If I were a boy
Even just for a day
I’d roll out of bed in the morning
And throw on what I wanted and go
Drink beer with the guys
And chase after girls
I’d kick it with who I wanted
And I’d never get confronted for it
Cause they’d stick up for me
If I Were A Boy – Beyoncé
En in ***Flawless trekt ze het breder:
We say to girls, you can have ambition
But not too much
You should aim to be successful but not too successful
Otherwise you will threaten the man
***Flawless – Beyoncé ft. Chimamanda Ngozi Adichie
Niet helemaal eerlijk…
Die ongelijkwaardigheid op de werkvloer herken ik wel. Zo heeft mijn voormalige manager in een inhoudelijke discussie een keer tegen me gezegd “Word eens wakker, meisje”. Had hij tegen mijn mannelijke collega met de (als je het mij vraagt best wel respectabele) leeftijd van 30 én serieuze verantwoordelijkheden ook gezegd “Word eens wakker, jongetje”? Waarschijnlijk niet.
Ook in de ontwikkeling van mijn start-up loop ik hier wel eens tegenaan. Zo won ik ooit advies in bij een mannelijke jurist. Hij gaf aan me mij bij zijn collega te willen voorstellen en dat als volgt te doen “Er is hier een mooie dame met een goed idee”. Sorry, maar kan iemand mij uitleggen wat mijn uiterlijk met mijn business te maken heeft? Had hij (of een vrouw in zijn positie) tegen diezelfde collega ook over een ‘mooie jongen’ gesproken als ik een man was geweest? Ik betwijfel het.
Ondanks dat ik beide gevallen heel even woest was, denk ik niet dat er ook maar enige kwade wil in de opmerkingen zat. Ik denk dat ze compleet onbewust gemaakt werden de heren in kwestie geen idee hadden dat ze me hiermee eigenlijk niet helemaal serieus namen. Het zijn kleine voorbeelden, maar het feit dat het niet eens gerealiseerd werd, is tekenend voor de huidige status.
Waar komt het vandaan?
Een tijdje geleden las ik het boek De Kracht van Kwetsbaarheid van Brené Brown en hierin vind ik een mogelijke verklaring voor het (onbewuste) onderscheid dat er nog altijd is. In haar boek gaat ze terug naar steentijd, waarin het cruciaal was om ‘bij de groep’ te horen omdat uitsluitsel ervan gelijk stond aan een doodvonnis. De wereld is natuurlijk compleet veranderd sinds de steentijd, maar de manier waarop ons brein werkt (nog) niet.
Een ‘waarschuwing’ bij een risico op buiten de groep te vallen, wekt het brein op met de emotie schaamte. Brown omschrijft het als de angst om niet verbonden te zijn. De angst om gezien te worden als iemand met gebreken.
Ze kwam erachter dat vrouwen de meeste schaamte ervaren in de ‘categorie uiterlijk’; alle feministische mijlpalen ten spijt, niet slank, jong of mooi genoeg zijn roept nog altijd schaamte op. Op de tweede plek staat moederschap, en je hoeft niet eens moeder te zijn om je over dit onderwerp te schamen! De waarde van een vrouw wordt namelijk vaak bepaald door waar ze staat in relatie tot haar rol als moeder of potentiële moeder. Voor mannen ligt het heel anders; zij mogen vooral niet zwak overkomen. Angst tonen, zich kwetsbaar opstellen of (en daar komt-ie) niet (in levensonderhoud) kunnen voorzien worden gezien als grote schande.
Het behoeft geen toelichting dat deze waarden eigenlijk helemaal niet meer passen in onze huidige maatschappij. Maar aangezien het kennelijk heel diep zit, snap ik de (onbedoelde) spanning en verschillen in perceptie en omgang.
Daarnaast zijn er natuurlijk ook praktische aspecten. Om me heen zie ik veel super gekwalificeerde, ambitieuze vrouwen die (minimaal een paar jaar) minder op hun carrière kunnen focussen omdat ze ook een gezin willen stichten. Het lijkt me namelijk niet meer dan menselijk dat je minder focus op je werkt hebt als je maandenlang kotsmisselijk bent door je zwangerschap. Of minder gaat werken omdat kinderopvang zo duur is, dat je het je niet vijf dagen in de week kunt veroorloven.
Is er een oplossing?
Wat kan hier nou tegen worden gedaan? Naast praktische oplossingen als betaalbare kinderopvang en regelingen om vrouwen aan de top te stimuleren, zou er ook een shift in de algemene mindset kunnen (moeten?) plaatsvinden. We worden soms al wakker geschud door campagnes als Potty-Mouthed Princesses Drop F-Bombs for Feminism van FckH8. Ook #LikeAGirl van Always en dit satirische spotje van Comedy Central voor het bordspel ‘The Glass Ceiling’ (ja… een bordspel voor meisjes!) vind ik grappig. Ook werden ook alternatieve (feministische) eindes voor een aantal populaire romcoms bedacht. Tot slot weten we inmiddels hoe RTL Late Night er één keer per maand uit zou zien als Humberto een vrouw was geweest.
IJzersterke muziek van ijzersterke vrouwen
Ik zou Nolala niet zijn gestart als ik niet zou vinden muziek over dit onderwerp ook aandacht verdient.. Terug naar Queen Bey! Ze heeft namelijk ook motiverende teksten over dit thema geschreven, denk bijvoorbeeld aan Run The World (Girls)
My persuasion can build a nation
Endless power, with our love we can devour
You’ll do anything for me
Who run the world? Girls!
Run The World (Girls) – Beyoncé
Maar ook Can’t Hold Us Down van Christina Aguilera en Lil’ Kim hoort in dit rijtje thuis:
This is for my girls all around the world
Who have come across a man that don’t respect your worth
Thinkin’ all women should be seen and not heard
So what do we do girls, shout out loud
Lettin ’em know were gonna stand our ground
So lift your hands high and wave ’em proud
Take a deep breath and say it loud
Never can, never will
Can’t hold us down
Can’t Hold Us Down – Christina Aguilera ft. Lil’ Kim
Er zijn nog héél veel meer ijzersterke songs voor en door ijzersterke vrouwen geschreven die hier niet aan bod komen. Laat ons weten welke wij zeker eens moeten luisteren, sharing is caring!
En nee, nee, nee, je hoeft niet bang te zijn dat je me binnenkort voorbij ziet lopen zonder bh of met okselhaar! Maar bovenstaande mag wat mij betreft best wel eens gezegd (of eigenlijk; gehoord) worden.
En dan knijp ik in mijn handjes dat ik nu weer richting de Oosterpoort kan gaan om te bouwen aan mijn carriere tijdens Eurosonic Noorderslag. Vanavond drink ik op de Chicks in the Bizz-borrel een drankje op Aletta, die dat (uitgerekend hier!) voor ons mogelijk maakte! 💪
Volg jij ons al?
ons op Facebook, Instagram of schrijf je in voor de maandelijkse nieuwsbrief! (no worries, no spam 
!)
Volg deze playlist ook op Spotify.
Ha Marjolijn! In algemene lijnen ben ik het met je eens: er kan nog veel bereikt worden op het gebied van gender equality en wat mij betreft ligt dat voor een groot deel bij de mindset. En precies, waar kan je nou beter inspiratie vandaan halen voor je gemoedstoestand dan uit liedjes? Daarom heb ik al een tijdje geleden deze playlist gemaakt for us Strong Independent Woman! De SIW lijst! I hope you like it! https://open.spotify.com/user/iekebak/playlist/3S4vgfNQNBbE8vzrJiVLZO
Hi Ieke,
Bedankt voor je reactie! Heel cool dat je je (grotendeels) in mijn artikel kunt vinden en wat een goeie playlist!! Super bedankt voor het delen! 😀
Het valt me op dat er nauwelijks Nederlandstalige vrouwenliederen zijn vanaf 1970. Alles gaat naar het engels. Ik zoek als NT2 docent voorbeelden, wie weet er wat? Alleen het fameuse lied van Lennaert Nijgh en Joop Stockermans, vrouwen vrouwen vrouwen (wat zullen die mannen een lol hebben gehad met het schrijven van dit lied) ken ik maar verder?
Wie helpt me uit de brand?